ANA SAYFA  / UZMAN GÖRÜŞÜ

Oyun ve oyuncak denince aklımıza küçüklüğümüzde oynadığımız oyunlar ya da vermeye kıyamadığımız oyuncaklarımız gelir. O anlar, hayatımızda belki de hiç unutamayacağımız zamanlardır.

Oyun, çocuğun kendi deneyimleriyle öğrenmesini, hayal gücünü kullanmasını sağlayan, eğlence amaçlı yapılan hareketlerdir. Oyun, çocuğun birikmiş enerjisini olumlu yollarla ortaya koyma aracıdır. Oyun ve oyuncaklar, çocuğun içinde yaşadığı dünyayı, çevresindeki insanları tanıma ve anlamaya yardımcıdır. Öğrenme, yaratma, deneyim kazanma, iletişim kurma ve yetişkinliğe hazırlanma deneyimleridir. Özgürce ve kendiliğinden yapılan, haz veren, mutluluk kaynağı olan, çocuğu geliştiren ve eğlendiren bir etkinliktir ayrıca. Çocuğun tüm gelişim alanlarını uyarır, duygularını ve duyularını etkiler. Oyun, çocuğun toplum kurallarını öğrenmesi, neyin yanlış, neyin doğru olduğunu anlaması için çok önemli bir uğraşısıdır.

Çocukları her yönüyle geliştirdiği ve etkilediği düşüncesinden yola çıkarsak, oyunlar ve
oyuncakların çocuklarımızın hayatında çok önemli bir rolü olduğunu görürüz.

Günümüz koşullarında çocukların oyun ve oyuncak konusunda o kadar çok seçenekleri var ki… Peki, acaba her oyunun ya da oyuncağın her zaman olumlu etkileri söz konusu mudur?

Oyun, hayal gücü demektir. Çocuk, oyun oynayarak hayatı deneyimler ve öğrenir. Son yıllarda hızla çoğalan ve o an için çocuklarımıza çok cazip gelen teknolojik oyunlar sırasında çocuklar hayal güçlerini kullanmaya ihtiyaç duymazlar. İleri teknoloji ürünü oyuncaklar, çocukların katılımındansa yerlerinde oturup seyretme fırsatı tanır onlara. Yanan sönen rengârenk ışıkları seyrederek, düğmelerine basarak, çıkan sesleri dinleyerek eğlenceli vakit geçirirler sadece.

Yeni yürümeye başlayan çocuklar zeka ve hayal güçlerini kullanmaktan daha çok eğlenceye odaklanırlar. Oysaki küp dizerek, top oynayarak, legolarla inşa yaparak motor becerileri ve mekânsal ilişkileri anlama becerilerini geliştirmek çok önemlidir.

Teknolojik oyuncaklarda her şey çok hızlı olup bitmektedir. Ancak oyun veya gerçek hayatta hiçbir şey o kadar hızlı olmamaktadır. Örneğin; kuleyi tamamlamak için çocuğun büyük bir sabırla küpleri üst üste koyması gerekmektedir. Bir takım becerileri geliştiği gibi, sabırla çalışıp bir şeyler oluşturma gururunu da bu sayede yaşayacaktır.

Oyun ve oyuncak seçimi için öneriler;

Oyuncaklar, çocuğun yaşına, gelişim düzeyine, becerisine ve ilgi duyduğu
alanlara uygun olarak seçilmelidir.
Arkadaşlarıyla birlikte oynayabileceği, başkaları ile birlikte bir şeyler yapma fırsatı bulabileceği oyuncakların tercih edilmesi önemlidir. (Lego, puzzle, araba, kukla vb.)
En iyi oyun malzemeleri, çocuğun hayal gücünü kullanmasına fırsat veren oyuncaklardır. Örneğin; “mahsusçuktan” bir ev yapmak için kullanılan farklı bir çok malzeme, tüm eşya ve donanımı tam olan bir oyun evinden daha iyidir.
Kutu oyunları; dikkat, ilişki kurma, akıl yürütme gibi becerileri geliştirdiği için seçenekler arasında yer almalıdır.
Oynanan bilgisayar oyunlarının içeriği mutlaka özenle seçilmelidir. El-göz koordinasyonunu, dikkat, muhakeme becerisini geliştiren oyunlar olmasına önem verilmeli, şiddet içeren oyunlar olmamasına özen gösterilmelidir.
Anne-babalar çocukları ile daha fazla birlikte oyun oynamaya vakit ayrılmalı, birlikte oynanacak oyunlarının çocukların sosyal, duygusal ve bilişsel anlamda gelişmelerini destekleyecek oyunlar olmasına özen göstermelidirler.
Çocuğun odasına mümkün olduğunca bilgisayar ya da televizyon gibi teknolojik aletleri bulundurmamalıdır. Ortak alan olan oturma odası gibi yerlerde bulunmasına dikkat edilmelidir. Böylelikle hem kontrol edilebilir hem de olumsuz yan etkilerinden korunabilirler.
Çocukla birlikte başka aktiviteler de yapılabilir. Örneğin; spor yapma, kitap
okuma, sohbet etme gibi.

Unutmayalım ki, oyun çocuklarımızın yaşamındaki baş uğraşısı ve en önemli işidir. Bu yüzden akıllıca seçilmiş bir oyun ya da oyuncak, çocuğumuzun oyundan ve oyuncaktan en iyi şekilde yaralanmasını sağlayacaktır.

Çocuğun Yaşına Uygun Oyuncak Seçenekleri

1 – 4 ay Çeşitli renk ve dizaynlardaki diş kaşıma halkaları, beşik veya karyolaya asılan çeşitli
renk, boyut ve şekillerdeki oyuncaklar, müzik kutuları, akvaryum, çıngırak, renkli resim ve posterler, rüzgar çanları…

4 – 8 ay Çocuğun görüş alanı içine konabilecek değişik renkli, şekilli, ses çıkaran, değişik dokulara sahip bol sayıda ufak tefek oyuncaklar, emip çiğneyebileceği oyuncaklar, basit bir dokunma, basma, sıkma hareketleri ile ses çıkaran hareket eden
oyuncaklar…

8 – 12 ay İpinden çekince hareket eden tekerlekli oyuncaklar, birbiri içine geçen kaplar, banyo için yüzen oyuncaklar, toplar, basit bebekler, saklambaç evleri, içine girebilecek büyük
kutular…

12 –18 ay Atıp fırlatmaya uygun olan tahta, lastik, metal, kumaş vb. malzemelerden yapılmış dayanıklı oyuncaklar, itmeli, çıkmalı, ses çıkaran küçük oyuncaklar, basit öykü CD’leri,
yırtılmaz resimli basit kitaplar…

18 – 24 ay Parmak kuklaları, küçük oyuncak hayvan figürleri, tekrar eden sözlerden oluşmuş ritmik müzik CD’leri, su havuzu ve oyuncakları, bebekler, basit bol resimli hikaye
kitapları…

2 yaş Bisiklet, pedallı araba, büyük tekerlekli kamyonlar, arabalar, trenler, çekiçle çakılan tahta çiviler, büyük tüylü oyuncaklar, kuvvetli ses çıkaran oyuncaklar, büyük tahta inşa blokları, 4-6 parçalı puzzle, oyuncak mutfak donanımı, yıkama ve ütülemeyi taklit
eden oyuncaklar, oyuncak telefon, büyük oyuncak ev, kazıcı, taşıyıcı oyuncaklar, içinden geçilen tünel, basit zeka küpü oyunu…

3 yaş Günlük yaşantıda yetişkinlerin kullandığı her türlü ev malzemelerinin taklidi, yetişkin giysileri, balık – olta oyunları, basit eleştirme oyunları, 12-20 parçalı puzzle, resim kağıdı ve boya kalemleri, oyun hamurları, basit domino oyunu, parmak boyası, büyük boy legolar, okunabilecek ayrıntısız, bol resimli hikaye kitapları…

4 yaş Ayrıntılı eşleştirme oyunları, 20-30 parçalı puzzle, orta boy legolar, kuklalar ve sahne, resim kağıdı ve her türlü resim malzemeleri, ayrıntılı resim ve öykü kitapları, hafıza oyunları, küçük tahta çivi oyunu, basit trafik halıları, basit sayı kavramını içeren oyunlar, evcilik, yazı tahtası, küçük bahçe gereçleri…

5 – 6 yaş Çeşitli meslek gruplarının kullandığı her türlü malzemenin taklidi olan oyuncaklar, çeşitli meslek gruplarına özgü giysiler, puzzle, uzun, ayrıntılı, resimli öykü kitapları, toz bezi, küçük süpürge, trafik halıları ve setleri, sayı kavramı içeren oyunlar, fazla bakım istemeyen ev bitkileri, mıknatıslar, büyüteç, ailece oynanabilecek kutu oyunları, oyun
hamuru, boyamalar…

7 – 8 yaş Dama, satranç, minyatür arabalar, parmak boyası, kağıt hamuru, kara kalem, sulu
boya ya da pastel boyalarla resimler, oyun hamuru, basit kağıt oyunları, hafızada tutmayı geliştirici eşleme oyunları…
9 – 11 yaş Karmaşık masa üstü oyunları, küçük parçalı karmaşık yap-boz oyunları, üçboyutlu model uçaklar, uzaktan kumandalı araçlar, kumaş boyama, ağaç işleme ve akvaryum bakımı, stratejik yeteneklere yönelik oyun ve oyuncaklar: Sözcük türetme, monopol,
tenis ve ping-pong gibi…
12 yaş ve
üzeri Soyut düşünme ve akıl yürütmeye yönelik oyun ve oyuncaklar (basit mikroskop ya da teleskop, kimya ya da elektronik setleri gibi) ile bağımsız yaşam becerileri kazanmaya
yönelik (yürüyüş, bisiklete binme ve kamplar gibi) oyun ve oyuncaklar…